Het gouden licht van Cuyp

Zonovergoten landschappen met paarden, ruiters en koeien die kalm voor zich uitstaren. Aelbert Cuyp werd er wereldberoemd mee, al was dat pas na zijn dood. In de 18de en 19de eeuw werd zijn werk een regelrechte rage in het buitenland, vooral in Engeland. De schilderijen van Cuyp verdwenen in hoog tempo uit Dordrecht.

Aelbert Cuyp, Rustende ruiters in een landschap
Aelbert Cuyp
Rustende ruiters in een landschap
Dordrechts Museum, aankoop met steun van Vereniging Rembrandt, 1978
ca. 1655-1660

Cuyp in Engeland

Britse aristocraten, gek op jagen en paardrijden, kochten de landschappen van Cuyp voor hun landhuizen. Nog steeds vind je veel van Cuyps beste werken in Engeland. Ook Engelse kunstenaars raakten in de ban van Cuyp en zijn 'gouden' Italiaanse licht. Thomas Gainsborough was een van de eersten. Zijn landschap met koeien in het licht van een ondergaande zon is te zien als eerbetoon aan Cuyp.

T. Gainsborough - Landschap met twee koeien bij een herder en melkmeid - ca. 1786
T. Gainsborough
Landschap met twee koeien bij een herder en melkmeid
Dordrechts Museum, schenking Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds), Mondriaan Fonds, BDM.
ca. 1786

William Turner

Engelands bekendste romantische kunstenaar J.M.W. Turner (1775-1851) was een groot bewonderaar van Cuyp. Hij bezocht Dordrecht meerdere malen, maakte er talloze schetsen en schilderde een beroemd gezicht op de stad. Turner probeerde Cuyp in zijn werk te evenaren. Je ziet het in het vroege meesterwerk Whalley Bridge and Abbey, een gezicht op een Noord-Engels plaatsje dat Italiaans aandoet. De gouden gloed, de verstilde sfeer, de koeien – alles ademt Cuyp.

Joseph Mallord William Turner - Whalley Bridge - ca. 1811
Joseph Mallord William Turner
Whalley Bridge
Collectie Dordrechts Museum, bruikleen particuliere collectie
ca. 1811
‘'Cuyp (…) knew where to blend in minutiae in all the golden colour of ambient vapour.'’
J.M.W. Turner, 1811

Dordtse navolger

Cuyp had ook navolgers in zijn eigen stad. Rond 1800 liet Jacob van Strij zich door hem inspireren. In zijn heldere, zonnige landschappen probeerde hij Cuyp zelfs te overtreffen.

Landschap met vee in de omgeving van Dordrecht
Jacob van Strij
Landschap met vee in de omgeving van Dordrecht
Dordrechts Museum, aankoop 1855
ca. 1800-'15

Voorbeelden

Waar haalde Cuyp zelf zijn inspiratie vandaan? Naar welke kunstenaars keek hij? Voor de jonge Aelbert was Jan van Goyen een belangrijk voorbeeld. Van Goyen schilderde zijn landschappen in grijs- en bruintinten, hij gebruikte weinig kleur. Cuyp werkte aan het begin van zijn loopbaan met net zo'n monochroom palet. En net als Van Goyen plaatste hij de horizon in zijn landschappen opvallend laag. Licht, lucht en wolken krijgen alle ruimte.

Hollands riviergezicht
Aelbert Cuyp
Hollands riviergezicht
Dordrechts Museum, aankoop 1889
Jan van Goyen, Gezicht op Dordrecht
Jan van Goyen
Gezicht op Dordrecht
Dordrechts Museum, aankoop met steun van Vereniging Rembrandt, Mondriaan Fonds, Bedrijfsvrienden Dordrechts Museum en vele andere fondsen, bedrijven
1651

Italiaans licht

Voor zijn latere landschappen met 'gouden gloed' keek Cuyp naar schilders die in Italië waren geweest, zoals Jan Both. Zelf heeft hij nooit verre reizen gemaakt.

Landschap met fluitspelende herder en vee
Aelbert Cuyp
Dordrechts Museum, aankoop met steun van Vereniging Rembrandt ,1987
ca. 1645
Italiaans landschap met Ponte Molle
Jan Both
Dordrechts Museum, schenking Bedrijfsvrienden Dordrechts Museum, 2020
ca. 1650-'52

Veelzijdig

Cuyp was bovenal landschapschilder, maar hij kon meer. Zijn vader – en leermeester − Jacob Cuyp was heel goed in het schilderen van portretten en dieren. Door de jarenlange samenwerking had Aelbert zich die specialismes ook eigen gemaakt. Vader en zoon werkten soms zelfs samen aan één schilderij. Voor Twee kinderen met vee in een landschap schilderde Aelbert de achtergrond en Jacob de kinderen en dieren. Lees ook het verhaal Aelbert Cuyp en het landschap.

Jacob Cuyp - Twee kinderen met vee in een landschap met een herder bij een ruïne - 1651
Jacob Cuyp
Twee kinderen met vee in een landschap met een herder bij een ruïne
Dordrechts Museum, aankoop met steun van Vereniging Rembrandt en Bedrijfsvrienden Dordrechts Museum, 2009
1651
Aelbert Cuyp, Portret van de eend Sijctghen
Aelbert Cuyp
Portret van de eend Sijctghen
Dordrechts Museum, aankoop met steun van Vereniging Rembrandt, Mondriaan Fonds en Bedrijfsvrienden Dordrechts Museum, 2004
1647 - 1650

Meer lezen?

Ontdek de andere verhalen over de vaste collectie.

Deze website maakt gebruik van cookies en daarmee vergelijkbare technieken om een optimale gebruikerservaring te bieden. Je kunt je voorkeuren aanpassen of meer informatie bekijken.
Deze cookies zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt. Deze cookies kunnen niet uitgezet worden.
Deze cookies zorgen ervoor dat we het gebruik van de website kunnen meten en verbeteringen door kunnen voeren.
Deze cookies kunnen geplaatst worden door derde partijen, zoals YouTube of Vimeo.
Deze cookie stellen onze advertentiepartners in staat om doelgerichter informatie te kunnen aanbieden.
Door categorieën uit te zetten, kan het voorkomen dat gerelateerde functionaliteiten binnen de website niet langer correct werken. Het is altijd mogelijk om op een later moment de voorkeuren aan te passen. Bekijk meer informatie.