Aelbert Cuyp
en het landschapAelbert Cuyp, Dordrechts beroemdste schilder. Befaamd om zijn zonovergoten landschappen met ruiters en vee. Toch was hij in de Gouden Eeuw buiten Dordrecht nauwelijks bekend. Pas na zijn dood werden zijn landschappen ontdekt en verhandeld. Vooral naar Engeland.
Aelbert leerde het vak van zijn vader Jacob. Een in Utrecht opgeleide schilder, en leermeester van tientallen Dordtse kunstenaars. Aelbert bleek even veelzijdig als zijn vader, maar koos voor het landschap. Een populair genre toen, met veel gezichten. Van achtergrond bij een verhaal tot zelfstandig landschap, en van puur Hollands tot louter fantasie. Aelbert zal al die uiteenlopende interpretaties van collega’s hebben gezien en leverde vervolgens een eigen bijdrage: Hollandse landschappen omgetoverd tot zonnige, dromerige oorden.
Aelbert Cuyp | Hollands riviergezicht
De eerste Aelbert Cuyp in de museumcollectie. Een weids riviergezicht in overwegend grijs- en okertinten. Net zoals Jan van Goyen dat deed. Dat Aelbert in het begin van zijn carrière diens Hollandse landschappen heeft bestudeerd, is ook te zien aan de lage horizon: de lucht beslaat driekwart van het paneel.
Aelbert Cuyp | Hollands riviergezicht | aankoop 1889
Dordrechtsmuseum
Jacob Gerritsz. Cuyp | De vismarkt, 1627 | aankoop 1937
DordrechtsmuseumAelbert Cuyp | De vismarkt
Is dit een realistische weergave van de vismarkt? Of suggereren blikken en gebaren iets anders? De handel in vis werd in Cuyps tijd nogal eens met seks geassocieerd. Voor de schilder zelf diende dit tafereel vooral om zijn veelzijdig talent te tonen. Inclusief een grapje: de man rechts achter is Jacob zelf.
Aelbert Cuyp | Rustende ruiters
Het doet zuidelijk aan, dit Nederlandse landschap met heuvels zoals Cuyp die bij Kleef had gezien. Voorzien van een ‘saffraanverwigen avontstont’ – de gouden gloed – bleek het de ideale setting voor een aristocratisch ruiterstuk. Een succesformule, die de Dordtse upper class aansprak. En een eeuw later de Britse adel.
Aelbert Cuyp | Rustende ruiters in een landschap | aankoop met steun van Vereniging Rembrandt 1978
Dordrechtsmuseum
Jacob Gerritsz. Cuyp | Portret van Michiel Pompe van Slingelandt |1649 | bruikleen RCE 1953
DordrechtsmuseumJacob Cuyp | Portret Michiel Pompe van Slingelandt
De zesjarige Michiel Pompe van Slingelandt, op valkenjacht in ‘antiek’ kostuum. Trots wijst hij op zijn jachthond. Jagen gaf status; alleen adel en aristocratie hielden zich ermee bezig. Jacob Cuyp maakte een ongewoon portret, levendig en vernieuwend. Het landschap is gebaseerd op een tekening van zoon Aelbert.
Op jacht ging je niet zomaar, daar moest je vorst of van adel voor zijn. Michiel Pompe had geluk: zijn familie kocht adellijke titels aan en verhoogde daarmee haar maatschappelijke positie. Zou de kleine jongen (hij is hier 6 jaar) werkelijk zo op jacht zijn gegaan? Niet zo praktisch, met die exotische kleding.
Voor de valkenjacht werden geen torenvalken gebruikt omdat die alleen op kleine dieren als muizen jagen. Voor kinderen was dat echter een goede oefening. Tegenstrijdig is dat deze valk zijn vleugels heeft gespreid en tegelijkertijd een steekhuif op zijn kop heeft, waarmee je het dier juist rustig houdt.